Motor fonksiyonlar somatik ve otonomik olarak ikiye ayrılır. Somatik sinir sistemi kaslara uyarı iletimi taşıyan kısımdır. Bu yazımızda somatik sinir sistemini anlattık.
Motor Nöron ve Motor Ünite
İskelet kaslarını innerve eden yani onlara uyarı taşıyan sinir hücrelerine alfa motor nöron ya da motor nöron adı verilir. Motor nöronun hücre gövdesi spinal kordda yer alır, aksonu ise spinal korddan spinal sinir olarak ayrılır ve innerve ettiği kasa kadar uzanır.
GÖRSEL Motor nöron ve uyardığı kas lifleri
Akson iskelet kasına ulaştığında burada akson kollaterakleri şeklinde dallanmalar yapar. Her bir akson kollaterali farklı bir kas lifini innerve eder. Bir motor nöron ve uyardığı kas liflerinin tamamına motor ünite adı verilir. Yalnızca bir kası (örn: biceps brachii) uyaran bütün motor nöronlara ise motor nöron havuzu denir.
"Bir motor nöron aktive edildiğinde innerve ettiği tüm kas lifleri kasılır, yani motor ünite bütün olarak uyarılır. "
GÖRSEL 2 farklı motor ünite
Bir motor nöron tarafından kontrol edilen kas lifi sayısına innervasyon oranı denir. Bu oran göz kaslarında 10/1 olabilirken büyük hacimli bacak kaslarında 3000/1 olabilir. Bu kas lifleri kasın farklı kısımlarına dağılmış haldedir, böylece zayıf kas kasılmalarında dahi bütünsel bir kas hareketi meydana gelir.
GÖRSEL Motor nöron havuzu
Kasta Kuvvetin Kademelendirilmesi
CNS kas kuvvetini artırmak istediğinde bunu 2 farklı yolla yapabilir. Bunun birinci yolu motor ünite aktivasyonunu sağlamaktır. 1 motor ünite yerine 2, 3 motor ünite yerine 10 motor ünite aktivasyonu daha fazla kas lifinin kuvvet üretmesi demektir.
İkinci bir yöntem ise kasa gönderilen AP sıklığını artırmaktır. Bu sayede motor ünitedeki kas liflerinde daha fazla aktin-miyozin köprüsü oluşur. Sarkomer boyutunda daha fazla aktin-miyozin köprüsü oluşumu daha fazla kuvvet demektir.
GÖRSEL Kas lifinde AP sıklığı
"Hem aktif motor ünite sayısında hem de her bir motor ünitenin AP üretim sıklığında düzenleme yapılarak toplam kuvvet miktarı kademelendirilir."
Boyut Prensibi (Size Principle)
Motor ünitelerde farklı innervasyon oranı vardır dolayıaıyla hepsi aynı miktarda kuvvet üretme kapsitesine sahip değildir. Ocaktaki çaydanlığı kaldırmak istediğinizde innervasyon oranı düşük olan motor üniteler bu eylemi gerçekleştirmenizi sağlar.
Bir damacanayı kaldırmak istediğinizde durum değişir. Bu eylem için başta innervasyon oranı düşük motor üniteler aktive edilir ancak nesnenin hareket etmediğini sinir sisteminiz algılar. Daha fazla kas lifine ihtiyaç duyulduğu için innervasyon oranı daha yüksek bir motor üniteyi daha aktive eder.
GÖRSEL Motor ünite aktivasyonu
Boyuta göre gerçekleşen bu aktivasyona boyut prensibi denir. Boyut prensibinin varlığının asıl sebebi motor nöronların spinal korddaki uyarılma eşikleridir. Küçük motor üniteler daha düşük uyarılma eşiğine sahip olduğu için beyinden çıkan düşük sinyallere kasılma yanıtı oluştururlar.
Sonuç olarak, somatik sinir sistemi iskelet kaslarına ileti taşır. Motor nöronların gövdeleri spinal kordda bulunur, aksonları ise innerve ettiği kasa kadar uzanır. Motor nöron aksonu kollateraller aracılığıyla aynı kasın farklı kısımlarındaki liflerini innerve eder. Bir motor nöron ve uyardığı kas liflerinin hepsi motor üniteyi ifade eder. Motor ünitelerdeki innervasyon oranı 10/1 ve 3000/1 gibi çok farklı olabilir. Kasta kuvveti kademelendirmeninin iki yolu vardır: motor ünite aktivasyonu ve AP sıklığı. İnnervasyon oranı düşük olan motor nöronlar yani küçük motor ünitelerin spinal kordda uyarılma eşikleri düşüktür. Motor ünitelerin küçükten büyüğe kademeli aktivasyonuna boyut prensibi adı verilir.
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.