Hiçbir egzersiz 100% aerobik(oksijenli) veya anaerobik(oksijensiz) bir enerji sistemiyle çalışmaz. Bir egzersizin aerobik mi yoksa anaerobik mi olduğunu anlamanın en kolay ve kısa yolu EPOC ve laklat değerlerinin incelenmesi ile karar verilmektedir.
ŞKA SORUSU?
1) EPOC DEĞERİNE NASIL BAKILIR HOCAM , MÜMKÜN MÜ
2) AEROBİK VEYA ANAEROBİK OLDUĞUNU ANLAMAK NE DEMEK, BİLMEK GEREKLİ Mİ, GEREKLİYSE BİLE EPOCA VEYA LAKTATA BAKIP NASIL SÖYLÜCEZ?
3) OTURDUĞUN YERDEN 3 DAKİKA JOG ATTIN LAKTAT ARTTI, EGZERSİZ ANAEROBİK AMA GERÇEKTEN ANAEROBİK Mİ?
Organizma egzersiz öncesinde vücudun ihtiyacı olan enerjiyi aerobik yollarla karşılamaya elverişli bir yapıdadır.
Submaksimal bir Egzersize başlandığı sırada ise egzersize gerekli olan enerji sadece aerobik yollarla karşılamak mümkün değildir. Bu sebepten ötürü kaslar gerekli enerjiyi anaerobik yollarla karşılama gereksinimi duyar. Önceki yazılarımız olan Aerobik (Oksidatif) Enerji Sistemi Ve Anaerobik Glikoliz Enerji Sistemi 'nden de bildiğimiz üzere anaerobik sistemler organizmada atık madde birikimine sebep olur. Bu atık maddelerin vücudumuzdan uzaklaştırılması için ise o2'e ihtiyaç vardır. Bu durum organizmaya bir oksijen açığı oluşturmaktadır. Çünkü egzersiz öncesinde vücuda yeten oksijen miktarı artık bu yeni oluşan durumda vücuda yetmemektedir.
Görsel - Oksijen tüketim- zaman tablosunda EPOC'un yeri
Egzersize yetecek oksijenin tedariği ve organizmanın steady state (kararlı hale) gelmesi için tekrardan oksijenli sistemlerin baskın duruma geçmesi gerekmektedir. Bu tedariğin sağlanması ve steady state durumuna ulaşılması submaksimal bir egzersizde 3-5 dakika arası sürmektedir.
Egzersizin veya yüksek şiddetli fiziksel aktivitenin sona ermesi durumunda artık vücudun ihtiyacı olan o2 seviyesi egzersiz öncesinde olması gereken duruma gelmesi beklenmektedir. Ancak organizmanın egzersize başlandığı sırada anaerobik yollarla sağladığı enerji sonucunda organizmada hem atık madde birikimi hem de depo edilen birimlerde azalma görülmektedir. Bu sebepten ötürü egzersiz bittiğinde bile oksijen ihtiyacımız geçici bir süreliğine artmış bulunmaktadır.
Yüksek bir merdiven çıktıktan sonra veya işe gitmek adına sabah 07.00 otobüsüne yetişmek için koşturduğumuzda aktivite sona erse bile nabzımızın ve soluk alışveriş hızımızın normalden çok daha hızlı olduğunu fark etmişizdir. Bu durum egzersiz sonrası artan oksijen tüketimine- EPOC'a bir örnektir.
Toparlanma sırasında aşağıdaki faktörlerin ortaya çıktığı görülmektedir.
ATP ve PCr resentezi
Laktatların glukoza dönüşümü (Cori döngüsü)
Laktatı oksidize ederek kandan uzaklaştırmak
Miyoglobin ve hemoglobinleri oksijene doyurmak
Artan vücut ısısı
Artan hormon ve transmitter seviyeleri
Egzersiz sonrası artan nabız ve solunum
Görsel- Egzersiz sonrası aşırı oksijen tüketimine neden olan faktörler
Sonuç olarak; İnsan vücudu 2 farklı enerji sistemi kullanır. Aerobik (oksijenli) sistemi baskın olarak kullanmak organizma tarafından tercih edilse de bazı durumlarda bu sistem tek başına yeterli gelmez. Anaerobik sistem’e başvurulur. Bu sistem baskın olarak kullanıldığında vücudumuzun fonksiyonlarını devam ettirebilmek adına egzersiz sonrasında aşırı bir oksijen tüketimi( EPOC)’a başvurmak durumunda kalmaktadır.
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Enerjinin Formları
Adenozin Trifosfat (ATP)
Enerji Ssitemleri
Kreatin Fosfat (PCr) Sistemi
Anaerobik Glikoliz
Aerobik (Oksidatif) Sistem