Proteinler genel şekilleri açısından değerlendirildiğinde 2 ana gruba ayrılır: fibroz ve globular.
Fibroz proteinler suda çözünmez, ve polipeptid zincirleri uzun teller şeklinde birbirine paralel yapıdadır. Bu özelliklerinden dolayı bir çok yapısal fonksiyonları bulunur.
Kemiklere, bağlara ve tendonlara kuvvet kazandıran kolajen; deriye, kan damarlarına ve akciğer dokusuna esneklik kazandıran elastin; kıllarla tırnakların yapısını oluşturan ve deriye su geçirmez özellik veren keratin; kas liflerinin önemli bir destekçisi olan distrofin; kas liflerinin kasılmasını sağlayan aktin ve miyozin fibroz proteinlere örneklerdir.
GÖRSEL Fibroz ve Globular Protein
Globular proteinler ise suda bir nebze de olsa çözünürler, polipeptid zincir yapıları küresel (globular) şekildedir. Globular proteinler, metabolik fonksiyonları bulunan proteinlerdir.
Kimyasal reaksiyonları kolaylaştıran enzimler, hastalığa karşı koruyan antikorlar, oksijen taşıyan hemoglobinler, lipid ve kolesterol taşıyan lipoproteinler, hücre içi ve dışına madde taşıyan zar proteinleri globular proteinlere örneklerdir.
Homeostatik mekanizmalar vücut ısısını ve vücut sıvılarının kimyasal kompozisyonunu dengede tutar.
Bu sayede proteinler 3 boyutlu fonksiyonel yapılarını koruyabilir. Eğer bir protein değişmiş bir çevreyle karşılaşırsa karakteristik yapısını kaybedebilir, proteinin karakteristik yapısını kaybetmesine denatürasyon denir.
GÖRSEL Protein denatürasyonu
Denatüre olmuş proteinler fonksiyonelliğini kaybeder. Buna en basit örnek kızarmış yumurtadır. Çiğ yumurtanın beyazında bulunan çözünebilir protein albumin sıcağa maruz kaldığında denatürasyona uğrar, çözünemez bir yapıya bürünür ve beyaz rengi alır.
Sonuç olarak, proteinleri temelde fibroz ve globular olarak ikiye ayırabiliriz. Fibroz proteinler uzun polipeptid zincirlerine sahip suda çözünemez yapılardır (aktin, miyozin, kolajen, keratin). Globular proteinler ise metabolik fonksiyonları bulunan ve küresel şekilli polipeptid zincirleri olan yapılardır (antikor, hemoglobin, lipoprotein). Proteinlerin denatürasyona uğraması fonksiyonel yapılarının bozulması demektir. Bu yüzden vücudumuzda homeostatik dengeyi koruyan mekanizmalar vardır.
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Proteinler
Proteinlerde Yapısal Organizasyon Seviyeleri
Lipidler
Karbonhidratlar
Enerji Sistemleri
Bu sitede yer alan yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesindeki kaynaklardan yararlanarak hazırlanmıştır.
