Akciğerlerimiz elastik bir yapıya sahiptir. Onu çevreleyen alanın genişleyip daralmasına göre hacim kazanıp kaybeder, böylece basıncı değişir. Normal akciğer fonksiyonunda nefes alış-verişimizle ne kadar hava alıp veriyoruz, bir insanın akciğerleri ne kadar havayla dolabilir gibi çeşitli soruların cevabını bulacağınız bir yazıdasınız.
Akciğer hacim ve kapasitelerinin ölçümü spirometre aracılığıyla gerçekleştirilir. Bireyin inspirasyon ve ekspirasyonu neticesinde spirometrenin ortaya çıkardığı sonuçları içeren grafiğe ise spirogram denir. Şimdi hangi terim ne ifade ediyor, ona bakalım.
GÖRSEL - Spirometre kullanımı
"Dinlenme anında dakikada 12-15 kere nefes alırız. Buna soluk frekansı denir."
Akciğer Hacimleri
Tidal Volüm (Soluk Hacmi)
Yaklaşık 500 mL'dir. Tek bir nefes ile akciğerlere giren ya da çıkan hava miktarıdır. Dinlenim anında giren ve çıkan hava miktarı çok benzerdir.
İnspirasyon Yedek Hacmi
Yaklaşık 3000 mL'dir. Tidal volümün üzerine alınabilen maksimum hava miktarını ifade eder. Diyaframın maksimal, eksternal interkostal ve yardımcı kasların ise normal kasılmasıyla gerçekleşir.
Ekspirasyon Yedek Hacmi
Yaklaşık 1200 mL'dir. Pasif ekspirasyon sonrasında aktif (zorlu) ekspirasyon ile dışarı verilebilen hava miktarıdır.
Rezidüel Hacim
Yaklaşık 1200 mL'dir. Aktif (zorlu) maksimal ekspirasyon sonrasında akciğerlerin içinde kalan hava miktarını ifade eder.
GÖRSEL - Akciğer hacim ve kapasiteleri
"Dakika ventilasyonu 60 saniyede alınan veya verilen toplam hava hacmidir. Örn. tidal volüm (500 mL) x soluk frekansı (12 kez) = 6000 mL"
Akciğer Kapasiteleri
İnspirasyon Kapasitesi
Yaklaşık 3500 mL'dir. Normal ekspirasyon sonrasında alınabilen maksimum hava miktarıdır. Tidal volüm ve inpirasyon yedek hacminin toplamıdır.
Fonksiyonel Rezidüel Kapasite
Yaklaşık 2400 mL'dir. Normal, pasif ekspirasyon sonrasında akciğerlerin için kalan hava miktarıdır.
Vital Kapasite
Yaklaşık 4700 mL'dir. Maksimum inspirasyonu takiben gerçekleştirilen maksimum ekspirasyon hava miktarlarının toplamıdır.
Total Akciğer Kapasitesi
Yaklaşık 5900 mL civarındadır. Maksimum inspirasyon sonrasında akciğerlerin içinde tutulabilecek en yüksek hava miktarını ifade eder. Bu değer kadınlarda %20-25 daha azdır.
Egzersiz ile beraber nefes alış-verişimizin sıklığında ve derinliğinde bir farklılaşma meydana gelir. Aşağıdaki görseli bir inceleyin. Bu noktada dinlenme anına kıyasla akciğerlerimize daha fazla hava alıp daha fazla hava verdiğimizi yani tidal volümün artış yaşadığını anlamanız bizim için önemli.
GÖRSEL - Dakika ventilasyonu, frekans, tidal volüm
Sonuç olarak, akciğer hacim-kapasite ölçümleri spirometre ile yapılır ve elde edilen grafiğe spirogram ismi verilir. Dinlenirken ortalama 500 mL hava alıp 500 mL hava veririz (tidal volüm). Erkeklerin akciğerlerinde bulundurabileceği maksimum hava miktarı ortalama 5.9 L'dir, bu değer kadınlarda %20-25 daha azdır (total akciğer kapasitesi). İçimizdeki havanın tamamını verdiğimizi düşünsek bile akciğerlerin içinde 1200 mL hava kalır (rezidüel hacim). Maksimum nefes alıp ardından maksimum nefes verdiğinizde bu değerlerin toplamı 4.7 L'dir (vital kapasite). Egzersiz anında tidal volüm 0.5 litreden 3 litreye, soluk frekansı 12'den 50'ye kadar artabilir.
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.