Kardiyak Döngü

Kalbiniz 7/24 kesintisiz çalışır ve her atım düzenli bir mekanik sürecin parçasıdır. Bu düzeni anlamak için kardiyak döngüyü incelemek gerekir. Kardiyak döngü, tek bir atıma ait tüm mekanik olayları kapsar ve atriyal sistol, diyastol ile ventriküler sistol ve diyastol evrelerinden oluşur.

Dinlenimde kalp dakikada yaklaşık 75 kez atar ve tek döngü 0.8 saniye sürer. Bu sürenin yaklaşık 0.5 saniyesi ventriküllerin gevşeme ve dolma evresi olan diyastole aittir. Geriye kalan 0.3 saniyelik bölüm ise kasılıp kanın sistemik ya da pulmoner dolaşıma gönderildiği sistol evresidir.

GÖRSEL Ventriküler sistol

Sistol iki evreye ayrılır. İlk evre “izovolümetrik ventriküler kontraksiyon (IVC)” olarak adlandırılır. Bu evrede ventriküller kasılmaya başlar ancak kan henüz dışarı çıkamaz; çünkü aort ve pulmoner kapakçıkların açılabilmesi için ventrikül basıncının belirli bir seviyeye ulaşması gerekir.

GÖRSEL İzovolümetrik kontraksiyon

Ventriküller yeterli basınca ulaştığında aortik ve pulmoner kapakçıklar açılır. Böylece sistolün ikinci evresi olan “ventriküler ejeksiyon” başlar. Kan dolaşıma gönderilir ve bu tek atımda dışarı atılan hacme “stroke volume (SV)” adı verilir. Bu parametre egzersiz fizyolojisinde kritik öneme sahiptir.

Ejeksiyon tamamlandığında semilunar kapaklar kapanır ve ventriküller gevşemeye başlar. Bu evrede tüm kapakçıklar kapalıdır, odacıklara kan giriş-çıkışı olmaz ve hacim sabit kalır. Ventriküler basınç hızla düşerken gevşeme devam eder. Bu kısa dönem “izovolümetrik ventriküler relaksasyon” olarak adlandırılır.

GÖRSEL  Ejeksiyon sonrası relaksiyon

İzovolümetrik fazın ardından AV kapakçıkları açılır ve ventriküller dolmaya başlar. Atriyumlar kasılmadan önce kanın %70–80’i pasif olarak ventriküllere dolar. Atriyal sistol ise kalan %20–30’luk kısmı ventriküllere aktararak diyastolü tamamlar.

Diyastol sonunda ventriküllerin sahip olduğu maksimum kan hacmine “end-diastolic volume (EDV)” denir. Ortalama bir yetişkinde dinlenimde EDV yaklaşık 130 mL’dir. Ancak kalp hiçbir zaman bu hacmin tamamını dolaşıma göndermez. SV genellikle 70 mL civarındadır ve bu fark fizyolojik açıdan oldukça önemlidir.

GÖRSEL Ventrikülerin dolması

“Ejeksiyon fraksiyonu (EF)” ventriküllerin pompalama verimliliğini gösterir. EF, SV’nin EDV’ye oranıdır ve sağlıklı bireylerde dinlenimde %50–60 aralığındadır. Bu değer klinik fizyolojide kalp fonksiyonunu değerlendirmenin temel göstergelerinden biridir.

Egzersiz sırasında EF %75–80’e kadar çıkabilir. Bu artış kalbin dolaşıma daha fazla kan gönderebilme kapasitesini gösterir. Dolayısıyla kardiyak döngü, egzersiz fizyolojisiyle doğrudan ilişkilidir ve performansın belirleyici unsurlarından biridir.

GÖRSEL  Uyarılmayla artan ejeksiyon oranı

Kardiyak döngüde öğrendiğimiz her olay, kalbin tek bir atımda ne kadar kan fırlatacağıyla doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle sıradaki konu, kalp atım hacminin nasıl düzenlendiğini, hangi fizyolojik mekanizmaların SV’yi artırıp azalttığını ve egzersiz sırasında bu sürecin nasıl değiştiğini anlamak olacaktır.

Sonuç olarak,

Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.

SSPS - level up yourself

Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.