Birçok bağışıklık hücresi çeşitli egzersiz türlerine yanıt oluşturur. Hücrelerin, 45 dakikadan kısa yüksek şiddetli aerobik egzersizlere (şiddetli-kısa aerobik), 60-120 dakika yüksek şiddetli aerobik egzersizlere (şiddetli-uzun aerobik) ve yüksek şiddetli interval egzersizlere olmak üzere, 3 farklı egzersiz türüne verdiği yanıtları tek tek görelim.
Nötrofiller
Kandaki nötrofil sayısı artışı en çok şiddetli-uzun süreli aerobik egzersizlere yanıt olarak gözlemlenir: Bu tür egzersizlerde nötrofil seviyesi %300 oranında artar. Şiddetli-kısa süreli aerobik aktivitelerde, nötrofil artışı %150 civarındadır. Şiddetli interval egzersiz ise %25 oranıyla en düşük nötrofil mobilizasyonuna neden olur.
Egzersiz sırasında nötrofiller hızla mobilize olur ve dolaşımdaki sayıları egzersiz sonrasında zirve yapar. Normal seviyelere dönmeleri yoğunluğa ve egzersiz türüne bağlı olarak değişir. Bu toparlanma süreci genellikle 2 ila 6 saat sürebilir. Nötrofiller, egzersiz sonrası inflamasyon bölgelerine, özellikle kaslara, yönelerek hasar görmüş dokuların temizlenmesine ve yenilenmesine yardımcı olur.
Düzenli antrenman nötrofil sayısında kalıcı bir artışa neden olmaz, ancak işlevsel kapasitelerini geliştirir. Şiddetli-kısa süreli aerobik ve şiddetli interval egzersizler, nötrofillerin fagositoz yeteneklerini artırır ve reaktif oksijen türleri (ROS) üretim kapasitelerini geliştirir. Bu değişiklikler, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlarla ve doku hasarlarıyla daha etkin şekilde başa çıkmasına katkı sağlar
Monositler
Kandaki monosit sayısı artışı en çok şiddetli-uzun aerobik egzersiz türüne yanıt olarak ortaya çıkar: %100. Şiddetli-kısa aerobik aktivitelerde bu artış %20 oranındadır. Şiddetli interval egzersiz ise %40-50 ile orta düzeyde bir artışa neden olur.
Monositler egzersiz sırasında ve sonrasında hızla mobilize olur. Egzersizden hemen sonra kandaki seviyeleri zirveye ulaşır. Normal değerlere dönmeleri genellikle 3 saat içinde gerçekleşir. Ancak şiddetli interval egzersizlerde toparlanma süresi 6 saate kadar uzayabilir. Monositler, egzersiz sonrası hasarlı dokulara (özellikle kas ve bağ dokularına) yönelerek yenilenme sürecine katkı sağlar.
Düzenli antrenman, monosit sayısını değiştirmez ancak fonksiyonel kapasitelerini artırır. Şiddetli-kısa aerobik ve şiddetli interval egzersizler, monositlerin sitokin üretim kapasitelerini geliştirir ve doku yenilenmesinde kritik olan inflamatuar düzenleme görevlerini iyileştirir.
NK Hücreleri
Kandaki NK hücre sayısı artışı en çok şiddetli-kısa aerobik egzersiz türüne yanıt olarak ortaya çıkar: %200. Şiddetli-uzun aerobik aktivitelerde bu artış %150 oranındadır. Şiddetli interval egzersiz ise %100-200 arasında değişen bir artışa neden olur. Maraton gibi tüketici rekabetlerden sonra 7 gün boyunca normalden daha düşük değerler görülebilir (%40).
NK hücreleri egzersiz sırasında hızla mobilize olur ve kandaki seviyeleri egzersizin hemen ardından zirveye ulaşır. Normal değerlere dönmeleri genellikle 1 saat içinde gerçekleşir. Şiddetli interval egzersizlerde toparlanma süresi biraz daha uzun sürebilir ve 1-2 saat arasında değişebilir. NK hücreleri, egzersiz sonrası enfekte hücrelerin veya kanser hücrelerinin bulunduğu dokulara göç ederek savunma işlevlerini yerine getirir.
Düzenli antrenman, NK hücrelerinin sayısını önemli ölçüde değiştirmez ancak fonksiyonlarını iyileştirir. Şiddetli-kısa aerobik ve şiddetli interval egzersizler, NK hücrelerinin sitotoksik aktivitelerini artırır ve hedef hücreleri tanıma ve yok etme kapasitelerini güçlendirir. Bu durum, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlara ve tümör hücrelerine karşı daha etkin bir savunma sağlamasına katkıda bulunur.
T Hüreleri
Kandaki T hücre sayısı artışı, en çok şiddetli-uzun süreli aerobik egzersizlere yanıt olarak ortaya çıkar: Bu tür egzersizlerde T lenfosit seviyeleri %60 oranında artabilir. Şiddetli-kısa süreli aerobik aktivitelerde, artış %100 civarındadır. Şiddetli interval egzersiz ise %60-100 arasında değişen bir artış sağlar.
T lenfositler, egzersiz sırasında dolaşıma hızla salınır (özellikle sitotoksik T hücresi) ve egzersiz sonrasında kan dolaşımında en yüksek seviyelere ulaşır. Normal seviyelere dönüş, genellikle 1 ila 2 saat içinde gerçekleşir. Egzersiz sonrası T hücreleri, enfekte olmuş veya hasar görmüş dokulara yönelerek adaptif bağışıklık tepkilerini düzenler ve enfeksiyonlara karşı savunmayı güçlendirir.
Düzenli antrenman, T lenfositlerin toplam sayısında kalıcı bir değişiklik oluşturmaz, ancak fonksiyonel kapasitelerini artırır. Şiddetli-kısa süreli aerobik ve şiddetli interval egzersizler, T lenfositlerin antijen tanıma yeteneklerini ve sitotoksik etkilerini geliştirir. Bu adaptasyonlar, bağışıklık sisteminin virüslere ve tümör hücrelerine karşı daha etkili bir yanıt oluşturmasına olanak tanır.
B Hüreleri
Kandaki B hücre sayısı, egzersizlere yanıt olarak genelde değişmez. Şiddetli interval egzersiz sırasında, seviyelerinde %0-7 arasında hafif bir artış görülür. Orta yoğunluklu ve şiddetli-kısa süreli aerobik egzersizlerde ise kayda değer bir değişiklik rapor edilmemiştir.
Egzersiz sırasında B hücrelerinin dolaşıma mobilizasyonu sınırlıdır. Şiddetli interval egzersiz sonrası B hücre seviyeleri 1 ila 6 saat içinde normale döner. Bu hücreler, enfeksiyonlara karşı koruma sağlayan immünoglobulinlerin üretiminde kritik rol oynar. Egzersiz, bu hücrelerin fonksiyonlarını hafifçe geliştirebilir, ancak sayılarına etkisi minimaldir.
Düzenli antrenman B hücre sayılarını değiştirmez, ancak işlevsel kapasitelerini artırabilir. Bu adaptasyonlar, immünoglobulin üretim mekanizmalarının daha etkili çalışmasını destekler. Yine de, B hücrelerinin egzersizle doğrudan yanıtı üzerine daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.