Dayanıklılık Antrenmanına Endokrin Yanıtlar

Dayanıklılık antrenmanları esnasında vücutta enerji harcaması oldukça yüksektir. Antrenman değişkenleri bu noktada çok öneme sahiptir. Özellikle şiddet ve süre endokrin yanıtlarda meydana gelen değişikliklerin ana sorumlularıdır.

Testosteron. Aerobik aktivitelerde testosteron yanıtı büyük ölçüde egzersiz şiddetine bağlıdır. Düşük yoğunluklu yüklenmeler minimal değişim oluştururken, yüksek şiddetli aktivitelerde testosteron keskin bir artış gösterir.

Egzersiz süresi uzadıkça bu artış yerini düşüşe bırakabilir ve uzun süreli yüklenmelerde değerler başlangıç seviyesinin altına bile inebilir. Profesyonel dayanıklılık sporcularında kronik testosteron düzeyleri hafifçe düşer ancak bu değişim klinik açıdan anlamlı değildir.

GÖRSEL  Testosteron ve egzersiz şiddeti

Kortizol. Kortizol egzersiz şiddetiyle doğru orantılı bir artış yaşar. Düşük şiddetli aktivitelerde ise plazma konsantrasyonunda az bir miktar düşüş gözlemlenir. Bu düşüş, enerji harcaması düşük olan egzersizin metabolik sistemlerde bir yük oluşturmamasından kaynaklanır.

Egzersiz şiddeti %60 VO2max üzerine çıktığında kortizol seviyelerinde artış gözlemlenir. %75-80 VO2max seviyesinde kortizol seviyesinin 2 katına ulaştığı görülür. %100 seviyelerinde ise 3 katı kadar artış gözlemlenir.

Egzersiz şiddetine ek olarak süresine bakıldığında ise yine benzer yanıtlar gözlemlenir. Egzersiz süresi uzadıkça plazma kortizol seviyesi de artış gösterir. Bu artış egzersiz şiddeti düşük olsa bile gerçekleşir.

GÖRSEL  Kortizolün değişkenlere yanıtı

Büyüme hormonu (GH). GH önemli metabolik etkilere sahip olduğu için enerji harcamasının artmasıyla beraber yükselir; egzersiz şiddetine doğru orantılı yanıt gösterir. Şiddetin yanında laktat üretim oranlarıyla da güçlü biçimde ilişkilidir.

%100 VO2max'te GH seviyeleri dinlenmenin 25 katına kadar ulaşabilir. Egzersiz süresi uzadıkça şiddet sabit kalsa bile GH miktarı artar. 60 dakika süren %60 VO2max'te seviyeler dinlenmenin 5-6 katı olur.

GÖRSEL  Büyüme hormonu ve şiddet

Epinefrin ve norepinefrin. Katekolamin yanıtı egzersiz şiddetiyle paralel ilerler. %50 VO2max'e kadar E ve NE seviyelerinde anlamlı bir artış meydana gelmez ama NE artışını gözlemlemek daha olasıdır. %50 sonrasında NE, %75 sonrasında ise E artış göstermeye başlar. Bu artışlar şiddetin daha yukarı gidişiyle daha da yükselir.

Egersiz süresi uzadıkça katekolaminlerin plazma konsantrasyonu yükselir. Bu yükseliş %60 VO2max özelinde E ve NE için ayrı olarak değerlendirilirse NE artışının daha yüksek olduğu görülmektedir.

GÖRSEL  Epinefrin, norepinefrin ve süre

Antidiüretik hormon ve aldosteron. Dayanıklılık egzersizinde terleme nedeniyle plazma hacmi azalır ve ozmolarite yükselir. Bu değişim ozmoreseptörler aracılığıyla algılanır ve hipotalamus üzerinden ADH salımını tetikler. Aynı zamanda böbrek perfüzyon basıncındaki düşüş jukstaglomerüler hücrelerden renin salgılanmasına yol açar. Renin–anjiyotensin–aldosteron sistemi (RAAS) aktive olur ve aldosteron sekresyonu artar.

GÖRSEL  ADH ve şiddet

Düşük şiddetli egzersizlerde bu hormonların değişimi minimaldir ancak sıcak ortam, yetersiz hidrasyon veya yüksek yoğunluklu yüklenme RAAS ve ADH yanıtını belirgin biçimde artırır. %50 VO₂max ve üzerindeki tüm yüklenmelerde renin, aldosteron ve ADH paralel bir yükseliş gösterir.

GÖRSEL  Aldosteron ve şiddet

Dayanıklılık antrenmanında hormonların büyük bölümü metabolik stres ve sıvı dengesi üzerinden yanıt verirken, kuvvet antrenmanında tablo farklıdır. Yüksek mekanik gerilim, motor ünite aktivasyonu ve farklı enerji gereksinimi, hormon salımının niteliğini tamamen değiştirir. Şimdi, kuvvet antrenmanına özgü endokrin yanıtları ayrıntılı biçimde inceleyelim.

Sonuç olarak,

Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.

SSPS - level up yourself

Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.