Dayanıklılık antrenmanları esnasında vücutta enerji harcaması oldukça yüksektir. Antrenman değişkenleri bu noktada çok öneme sahiptir. Özellikle şiddet ve süre endokrin yanıtlarda meydana gelen değişikliklerin ana sorumlularıdır.
Testosteron
Aerobik egzersizlerde testosteron artışı şiddetle doğru orantılıdır. Düşük şiddetli aktiviteler neredeyse hiç artış oluşturmazken, yüksek şiddetli aktivitelerde yüksek oranda artış gerçekleşir.
Egzersiz süresinin uzamasıyla beraber ise testosteron seviyeleri azalır, hatta egzersiz öncesi değerin de altına düşebilir. Maraton koşusunu takiben testosteron miktarı azaldığı bilinmektedir. Kadınlardaki testosteron miktarı zaten az olduğu için egzersizle beraber değişim var/yok aralığındadır.
GÖRSEL Testosteron ve şiddet
Profesyonel anlamda dayanıklılık sporlarıyla uğraşan bireylerde testosteron seviyelerinde kronik bir düşüş meydana gelir. Yine de, bu düşüş medikal anlamda anlamlı bir düşüş değildir.
Kortizol
Kortizol egzersiz şiddetiyle doğru orantılı bir artış yaşar. Düşük şiddetli aktivitelerde ise plazma konsantrasyonunda az bir miktar düşüş gözlemlenir. Bu düşüş, enerji harcaması düşük olan egzersizin metabolik sistemlerde bir yük oluşturmamasından kaynaklanır.
Egzersiz şiddeti 60 VO2max üzerine çıktığında kortizol seviyelerinde artış gözlemlenir. %75-80 VO2max seviyesinde kortizol seviyesinin 2 katına ulaştığı görülür. %100 seviyelerinde ise 3 katı kadar artış gözlemlenir.
GÖRSEL Kortizol, şiddet ve süre
Egzersiz şiddetine ek olarak süresine bakıldığında ise yine benzer yanıtlar gözlemlenir. Egzersiz süresi uzadıkça plazma kortizol seviyesi de artış gösterir. Bu artış egzersiz şiddeti düşük olsa bile gerçekleşir.
Büyüme Hormonu
GH önemli metabolik etkilere sahip olduğu için enerji harcamasının artmasıyla beraber yükselir; egzersiz şiddetine doğru orantılı yanıt gösterir. Şiddetin yanında laktat üretim oranlarıyla da korele olduğu bilinmektedir.
%100 VO2max'te GH seviyeleri dinlenmenin 25 katına kadar ulaşabilir. Egzersiz süresi uzadıkça şiddet sabit kalsa bile GH miktarı artar. 60 dakika süren %60 VO2max'te seviyeler dinlenmenin 5-6 katı olur.
GÖRSEL Büyüme hormonu (GH) ve şiddet
Epinefrin ve Norepinefrin
%50 VO2max'e kadar E ve NE seviyelerinde anlamlı bir artış meydana gelmez ama NE artışını gözlemlemek daha olasıdır. %50 sonrasında NE, %75 sonrasında ise E artış göstermeye başlar. Bu artışlar şiddetin daha yukarı gidişiyle daha da yükselir.
Egersiz süresi uzadıkça katekolaminlerin plazma konsantrasyonu yükselir. Bu yükseliş %60 VO2max özelinde E ve NE için ayrı olarak değerlendirilirse NE artışının daha yüksek olduğu görülmektedir (aşağıdaki görsel).
GÖRSEL Epinefrin, Norpinefrin ve şiddet
Antidüretik Hormon ve Aldosteron
Egzersiz esnasında yüksek oranda terlemeyle beraber kan plazma hacmi azaldığı için ozmolarite artar. Ozmoreseptörler bunu algılar ve nöroendokrin refleks ile hipotalamus uyarılır, bu da ADH sekresyonunu tetikler.
Plazma hacmindeki düşüş ve böbrek kan basıncındaki azalma özel böbrek hücrelerinden renin salgılatır. Renin kan plazmasında antijotensinojeni anjiyotensin 1'e döndürür. O da, akciğerlerde ACE enzimi ile anjiyotensin 2'ye dönüştürülür (aldosteron salgılatıcı).
GÖRSEL ADH ve şiddet
Düşük şiddetli aktivitelerde renin, aldosteron ve ADH seviyeleri fark edilir oranda değişmez. Aynı şiddet yüksek ısılı ortamda yapılırsa ve bireyin hidrasyon durumu kötüyse hormon salgıları artar. Egzersiz şiddeti %50 VO2max ve üzerine çıktığında ise renin-anjiyotensin-aldosteron ve ADH paralel artış gösterir.
GÖRSEL Aldosteron ve şiddet
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.