Intramembranöz ossifikasyon, kemik oluşumunun iki temel yönteminden biridir ve süreci anlamak, iskelet sisteminin gelişimini kavramada önemli bir yer tutar. Bu yöntem, özellikle kafatası, yüz kemikleri, mandibula (alt çene) ve klavikula (köprücük kemiği) gibi bazı düz kemiklerin gelişiminde kullanılır.
Doğum sırasında fetüsün kafatasını esnek tutan "bıngıldak" olarak bilinen yumuşak bölgeler de bu yöntemle sertleşerek kemikleşir. Bu süreç, embriyonik gelişimin yaklaşık beşinci haftasında başlar.
GÖRSEL Fetüste kemik formasyonu
Embriyonik mezenşim hücreleri, gelişmekte olan beynin çevresinde yoğunlaşarak rastgele düzenlenmiş kolajen liflerinden oluşan bir bağ doku zarı oluşturur. Intramembranöz ossifikasyon, sekizinci haftadan itibaren bu zar içinde başlar ve genellikle iki yaşına kadar tamamlanır.
Kemikleşme Merkezlerinin Gelişimi
Kemikleşme, zar içinde yer alan belirli bölgelerde başlar. Bu bölgelere "kemikleşme merkezleri" adı verilir. Kemikleşme merkezlerinin oluştuğu noktalarda, mezenşim hücreleri osteoprogenitör hücrelere farklılaşır ve ardından osteoblastlara dönüşür.
Osteoblastlar, bağ dokusu zarında bulunan kolajen liflerin etrafına kemik matriksi salgılar. Bu süreçle birlikte, birçok küçük trabeküla oluşur. Kemikleşme merkezleri, en eski kemiğe sahip bölgelerken, kenarlara doğru ilerledikçe daha genç kemik dokuları bulunur.
GÖRSEL Ossifikasyon merkezleri oluşumu
Kalsifikasyon
Osteoblastlar tarafından salgılanan organik matriks (osteoid) kısa bir süre içinde mineralize olur. Kalsiyum ve diğer mineral tuzlarının matriks içerisine yerleşmesiyle sertleşme, yani kalsifikasyon gerçekleşir. Osteoblastlar, çevrelerindeki matriksin içinde sıkışıp kaldıklarında osteositlere dönüşür.
Osteositler, dendritik çıkıntılarını kanalikuli adı verilen küçük kanallara doğru uzatarak hem beslenme hem de iletişim açısından çevreleriyle bağlantı kurar. Böylece, oluşan yapı sadece sağlam değil, aynı zamanda fonksiyonel bir hücresel ağ içerir.
GÖRSEL Kalsifikasyon ve osteosit oluşumu
Trabekülae Yapısının Oluşumu
Kalsifikasyonun ardından, salgılanan kemik matriksi bir araya gelerek trabekülae adı verilen ince kemikleri oluşturur. Trabekülae, süngerimsi kemik yapısının temelini oluşturur ve bir ağ gibi birbirine bağlanır. Bu yapı sayesinde kan damarları gelişmekte olan kemik içinde ilerleme fırsatı bulur.
Süngerimsi kemik içerisindeki boşluk alan, kırmızı kemik iliği tarafından doldurulur. Kemik iliği, boşluklar arasında dolaşan damarlarla ilişkili bağ dokunun farklılaşması sonucu üretilir. Böylece yeni oluşan kemik, kan hücrelerinin oluşumu için uygun bir biyolojik ortam sunar.
GÖRSEL Trabekülae oluşumu
Periosteumun Gelişimi
Ossifikasyon sürecinde mezenşim hücreleri, gelişen kemiğin çevresinde yoğunlaşarak periosteum adı verilen bir zar oluşturur. Periosteumun iç tabakasında bulunan osteoblastlar, kompakt kemiğin dış yüzeyini meydana getirmek için kemik matriksi salgılar.
Bu sürecin sonunda, intramembranöz ossifikasyon yoluyla oluşan kemikler, dış yüzeyde kompakt kemik ve iç kısımda süngerimsi kemik yapısına sahip olur. Bu iki yapı, kemiğin hem dayanıklılığını hem de hafifliğini sağlar.
GÖRSEL Periosteum ve kompakt kemik oluşumu
Remodeling (Yeniden Şekillendirme)
Oluşan yeni kemik, başlangıçta düzensiz bir yapıya sahiptir. Ancak bu düzensiz yapı zamanla gerektiği şekilde yapılandırılır. Osteoklastlar tarafından belli kısımlar parçalanır ve kemiğin aldığı yüklere göre düzenlenmiş olan yeni kemik kısımları oluşturulur.
Bu süreç, kemiğin erişkin boyutuna ve şekline ulaşmasını sağlar. Ayrıca, bıngıldaklar gibi ossifikasyonu tamamlanmamış bölgeler zamanla kapanır ve kemikler birbirine kaynar. Bu süreç genellikle çocuğun iki yaşına kadar tamamlanır.
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.