İskelet kasları, kemiklere tendonlar aracılığıyla bağlanır ve iskelet sisteminin hareketini sağlar. Bu sayede yürüme, koşma ve nesne taşıma gibi motor görevler mümkün hâle gelir. Mikroskobik olarak incelendiğinde kas dokusunda açık ve koyu bantlar görülür; bu yüzden bu dokuya çizgili kas adı verilir.
GÖRSEL Kas ve İskelet Sistemi
İskelet kaslarının büyük çoğunluğu, bilinçli kontrol altındadır. Yani beynimizden gönderdiğimiz sinyallerle bu kasları kasabilir ya da gevşetebiliriz. Bu sinyaller, somatik motor nöronlar aracılığıyla kas liflerine iletilir.
Ancak bazı iskelet kasları yalnızca istemli değil, aynı zamanda otomatik kontrolle de çalışır. Örneğin, solunumu sağlayan kaslar ya da postürü koruyan kaslar çoğu zaman bilinçsiz olarak aktif hâlde kalır. Buna rağmen istediğimizde nefesimizi tutabilir ya da vücudumuzun duruşunu değiştirebiliriz.
GÖRSEL Mikroskopta iskelet kası
Şimdi kendinize şu iki soruyu sorun: Sürekli nefes alıp vermenizi siz mi yönetiyorsunuz? Ya da omurganızı dik tutan kasları siz mi sürekli aktif halde tutuyorsunuz? Eğer cevabınız “hayır” ise, kas sisteminizin otomatikliğini fark etmişsiniz demektir.
Bu özelliklere rağmen, iskelet kasları üzerinde oldukça yüksek bir bilinçli denetim gücümüz vardır. Örneğin, istemli olarak nefesimizi kesebilir ya da istediğimiz belimizden bükülüp ayakkabımızı giyebiliriz. Kaslarımız, otonomi ve kontrol arasında denge sağlamaktadır.
GÖRSEL Motor nöron ve uyardığı kas lifleri
GÖRSEL Motor nöron ve uyardığı kas lifleri
İskelet kaslarının dört temel fonksiyonu bulunur. Bunlar: vücut hareketlerini başlatmak, postür ve pozisyonu korumak, iç organlardaki maddeleri hareket ettirmek ya da depolamak ve vücut ısısını üretmektir. Tüm bu fonksiyonlar, kasların aktif çalışmasına bağlıdır.
Bu fonksiyonları gerçekleştirebilmeleri için iskelet kaslarının da dört temel özelliği vardır. İlki uyarılabilirliktir, yani elektriksel sinyale yanıt verebilme becerisi. Diğer özellikler ise sırasıyla: kasılabilme (kontraktilite), uzayabilme (ekstensibilite) ve esneklikle orijinal hâle dönebilme (elastisite) yetenekleridir.
Bu özellikler sayesinde iskelet kası, hem hızlı hareketlerde hem de uzun süreli pozisyon korumada etkili bir biçimde görev yapar. Kas sisteminin bu denli çok yönlü olması, onun hem istemli hareketlerde hem de temel yaşamsal süreçlerde görev almasını sağlar. Kas sisteminin detaylarını öğrendikçe bu çok yönlülüğü daha iyi anlayacağız.
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.