İskelet kaslarını sınıflandırmak istediğimizde kasılma hızlarına, tekrarlı uyarılmaya karşı gösterdikleri yorgunluk derecesine ve metabolik faaliyetlerine bakarak bunu yaparız. İlk olarak barındırdığı miyozin izoformuna göre sınıflandırıyoruz.
MiyozinATPaz izoformu
İskelet kasları plastisiteye sahiptir yani kullanım şekillerine göre kas lifi tiplerinde değişme yaşanabilir. Peki kas lifi tipleri neler, diye soralım. Yavaş kasılan (tip 1), hızlı kasılan oksidatif-glikolitik (tip 2A) ve hızlı kasılan glikolitik (tip 2X) olmak üzere 3 ana kas lifi tipi olduğunu görüyoruz.
Tip 2 kas lifleri tip 1'lere kıyasla 3-4 kat daha hızlı kuvvet üretirler. Bu beceriyi onlara sağlayan şey miyozin başlarındaki miyozinATPaz izoformudur. ATP hidrolizinin daha hızlı gerçekleşmesi aynı sürede daha çok iş yapmak yani daha güçlü olmak demektir.
GÖRSEL Kas liflerinin kısalma hızları
MiyozinATPaz izoformuna ek olarak sarkoplazmik retikulum tipi de önemlidir. Çünkü SERCA'nın daha hızlı Ca2+ toplayıp pompalaması kasın daha hızlı gevşemesini sağlar. Tip 2 lifler 10 ms gibi çok kısa sürelerde twitch gerçekleştirebilirken tip 1 liflerde bu süre 80 milisaniyeden aşağı düşmez.
Bu özelliklerinden dolayı tip 2 kas lifleri her zaman aktif değildir. Sprint gibi tekrarlı ve hızlı gerçekleştirilen bir eylemde çok önemlidirler ancak ayakta durmak ve yürümek gibi faaliyetlerde tip 1 kas lifleri bütün eylemi gerçekleştirir. Çünkü hem hareket hızı açısından hem de metabolik açıdan aktivitenin taleplerini karşılarlar.
GÖRSEL Kas liflerinin güç üretim kapasiteleri
Yorgunluğa Karşı Direnç
Kas lifi tiplerinin ikinci belirleyici özellikleri tekrarlı uyarılara karşı gösterdikleri dayanıklılık yanıtıdır. Tip 2X kas lifleri neredeyse tamamen anaerobik glikoliz ile ATP üretir.
ATP hidrolizinde ortaya çıkan H+ iyonları kas içi pH düşüşüne sebep olduğunda hem enzim aktivitelerini yavaşlatarak hem de sarkomerin kalsiyum hassasiyeti azaltarak tip 2X liflerde yorgunluğa sebep olur. Yani glikolitik lifler oksidatif özellikte olanlara kıyasla daha kolay yorulur.
Oksidatif özellikli kas lifleri aerobik enerji metabolizmasıyla ATP üretir. Bu özellik tip 1 ve tip 2A (hızlı oksidatif-glikolitik) kas liflerinde bulunur; daha fazla mitokondriye, aerobik enzime ve kan damarına sahiptirler.
GÖRSEL Kas liflerinde yorgunluk
Oksidatif özellikli liflerin aerobik sistemi verimli kullanabilmesi için sarkoplazmalarında miyoglobin bulunur. Miyoglobin kandan hücre içine oksijen çekmekten ve bunu mitokondriye taşımaktan sorumludur. Bu yüzden oksidatif liflerin miyoglobin miktarı yüksekken glikolitik liflerde aynı durum söz konusu değildir.
Başka bir fark ise kas lifi çaplarının glikolitiklere kıyasla daha küçük olmasıdır. Böylece birim alana daha fazla kan gelir, ve miyoglobinin oksijen taşıması gereken mesafe kısalmış olur. Bu özellikler sayesinde oksidatif lifler aerobik enerji metabolizmasını çok verimli kullanmaktadır.
GÖRSEL Kafatasını tutan tip 1 ağırlıklı boyun kasları
İskelet kasları yalnızca hızlı veya yavaş kas liflerinden oluşmaz. Bunun aksine, her türden bir karışım bulunur. Omurganızı ve başınızı tüm gün yukarda tutmamızı sağlayan postürel kaslar çoğunlukla tip 1 liflerden oluşurken, biceps brachii ve triceps brachii kasları çoğunlukla hızlı liflerden oluşur. Bacak kasları ise yüksek oranda hem yavaş hem hızlı kas lifleri barındırır.
Bir motor ünitenin uyardığı kas lifilerinin hepsi aynı tiptir. Yürürken yavaş oksidatif lifleri uyaran motor ünitelerin aktifleştirilmesi yeterlidir, hafif tempo koşu istediğinizde buna hızlı oksidatif glikolitik lifler de dahil olur. Sprint atmak için ise hızlı glikolitik lifleri uyaran motor üniteler de aktifleştirilir.
GÖRSEL Motor nöronlar
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.
