İskelet kasları da elbette hücrelerden oluşur. Bu hücrelere miyosit ya da kas lifleri denir. Evet, kas lifleri aslında kas hücreleridir ve bir iskelet kasında yüzlerce ya da binlerce kas lifi olabilir.
Her bir kas lifinin etrafına baktığımızda bağ doku ile sarılmış olduğunu görürüz (endomisyum). Kas lifleri kasın içinde demetler halinde (10-100 kas lifi) bulunur. Kas lifi demetlerini oluşturan bağ doku perimisyumdur, bu demetlere ise fasikül adı verilir. Son olarak epimisyum, kasın tamamını çevreleyen bağ dokudur.
GÖRSEL Kas lifi, fasikül ve bağ dokular
"Perimisyum kas lifi demetini sararak fasikülleri, epimisyum fasiküllerin hepsini sararak kas bütününü oluşturur."
Miyoblast, Uydu Hücresi ve Hücre Çekirdekleri
İskelet kas lifleri silindirik yapıya sahip hücrelerdir. İnsan daha embriyonik dönemdeyken miyoblast adı verilen hücrelerin kaynaşmasıyla oluşurlar. Kaynaşma sonrasında hücreler bölünme özelliğini kaybeder, bu yüzden kas lifi sayınız siz daha doğmadan bellidir.
Yetişkin iskelet kası hücrelerinde az miktarda da olsa kaynaşma yaşamamış miyoblastlar bulunur. Bu miyoblastlara uydu hücreleri adı verilir. Uydu hücreleri ciddi kas hasarı yaşanması durumunda kaybedilen kas dokusunun yerini doldurmak için kaynaşma yaşayarak kaybedilen dokunun yerini doldurmaya çalışır.
Miyositlerin yapısına baktığımızda çok çekirdekli hücreler olduklarını görürüz. Bu çekirdekler hücrenin gen ekspresyonundan yani spesifik protein sentezinden sorumludur. Kas büyümesi (hipertrofi) amacıyla gerçekleştirilen antrenmanlar çekirdeklerdeki gen ekspresyonunu artırarak bunu sağlar.
GÖRSEL Kas lifine dışarıdan bakış
"Uydu hücreleri yeni kas dokusu oluşturmak için kaynaşma yaşayabilir, veya nükleusunu hücreye bağışlayarak hücrenin protein sentezi kapasitesini geliştirebilir."
Sarkolemma, T tübül ve Sarkoplazma
Motor nöronların iskelet kasını uyarabilmesi için kaslarda uyarılabilir bir hücre zarı (plazma membran) bulunması gerekir. Sarkolemma iskelet kas liflerinin hücre zarıdır. Diğer birçok hücrenin aksine miyositlerdeki bulunan hücre çekirdekleri sarkolemmanın hemen altında bulunur.
Sarkolemmaya gelen uyarı hücre içine taşınır. Bu görevi üstlenen yapılar T tübüllerdir. T tübüller sakolemmadan hücre içine giriş yapan küçük tünellerdir. Sarkolemmaya ulaşan AP, T tübüller aracılığıyla kasın her bölgesine çok hızlı bir şekilde ulaşır ve bütünsel bir kasılma gerçekleşmesini sağlar.
Sarkolemmanın iç kısmında sarkoplazma yani kas hücresinin sitoplazması bulunur. Kas hücresinin ATP ihtiyacı bazı durumlarda inanılmaz düzeyde arttığı için hem oksijenli hem oksijensiz kullanılabilen glikojen molekülleri sarkoplazmada yüksek oranda depolanır.
GÖRSEL Kas lifine içeriden bakış
Mitokondri, Miyofibril ve Sarkoplazmik Retikulum
Mitokondriler kas lifi boyunca sıra sıra dizili haldedir. Bu organeller ATP ihtiyacı olan kontraktil proteinlere yakın konumlanmışlardır. Kas hücresi içinde mitokondriye oksijen salımından sorumlu olan miyoglobin de sarkoplazmada yer alır.
Kas lifine biraz daha yakından baktığımızda miyofibrillerden meydana geldiklerini görürüz. Miyofibriller kas hücresinin kasılmasını sağlayan organellerdir. Bu organellerin etrafı sarkoplazmik retikulumla kaplıdır.
Sarkoplazmik retikulum T tübüllerle temas halindedir. Hatta temas noktasında kalınlaşma meydana gelmiştir. Bu kısımlara terminal sisterna denir. T tübül ve iki yanındaki terminal sisternaya triad adı verilmektedir.
GÖRSEL Kemikten miyofibrile kasın yapısı
Sarkoplazmik retikulum, içerisinde kalsiyum depolayan organeldir ve kritiktir. Çünkü Ca2+ kas kasılması için anahtar rolü olan bir iyondur. T tübüllerin taşıdığı elektriksel uyarılar sarkoplazmik retikulumdan Ca2+ salımını başlatarak kas kasılmasını tetikler.
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.
