Bu organa kalın bağırsak denmesinin sebebi çapının ince bağırsaktan büyük olmasıdır, buna rağmen boyu daha kısadır. İleoçekal valften anüse kadar uzanan bu yapının ana görevi sindirelemeyen maddeleri vücuttan dışkı olarak uzaklaştırmaktır. Çekum, apandis, kolon, rektum ve anal kanaldan oluşur.
GÖRSEL Sindirim sistemi organları
Çekum kese şekline sahiptir ve kalın bağırsağın ilk bölümüdür. Çekumdan sarkan solucan benzeri yapı apandistir. Kolon ise birkaç farklı kısma ayrılmıştır.
Çıkan/yükselen kolon karnın sağ tarafından yukarı doğru ilerler. Devamında bir dönüş yaprak gövdenin öbür ucuna doğru transvers bir yol izler (transvers kolon). Sonrasında tekrardan bir dönüş yapar ve pelvise doğru inmeye başlar (inen/alçalan kolon).
Son olarak S şeklini alarak pelvise giriş yapar (sigmoid kolon). Rektum, anal kanal ve anüs yapılarının hepsi pelvis içinde yer alır.
GÖRSEL Kalın bağırsak
Anal kanalın son kısmı anüstür. Anüsle vücut dışına atım gerçekleşir. Anal kanalın yapısında boşaltımın kontrolünden sorumlu iki kapakçık bulunur.
Dış anal sfinkter iskelet kasından oluşur, istemli kasılmalarla kontrol edilebilir. İç anal sfinkter ise düz kastan oluşur, kontrolü istemsizdir. Dışkının vücuttan atılma anı hariç, bu iki sfinkter normalde sürekli olarak kapalıdır.
GÖRSEL İç ve dış sfinkterler
Besinlerin neredeyse tamamının kalın bağırsağa ulaşmadan önce sindirilip emildiğini hatırlayalım. Bu yüzden kalın bağırsak yapısında villus yapıları bulunmaz. Villusların aksine, normal mukus tabakasından derine doğru iniş yapan girintiler bulunur.
Mukoza tabakasına bakıldığında çok yüksek oranda goblet hücre bulunduğu görülür. Bunun sebebi yüksek pH'a sahip mukus üretimine ihtiyaç duymasıdır. Bu sayede dışkı kayganlaştırılır ve sindirim sisteminin sonuna kadar sorunsuz şekilde taşınır.
GÖRSEL Mukoza tabakası
Kalın bağırsağın sahip olduğu dış kas tabakası (uzunlamasına) kalın bağırsağın etrafını tamamen çevrelemez, onun yerine 3 adet bant çekilmiş gibi bir düzeni vardır. Bant şeklindeki bu 3 kasa taeniae coli adı verilir.
Taeniae coli, altındaki mukoza tabakasından ve dairesel kas tabakasından daha kısa uzunluğa sahiptir. Buna ek olarak, tonik yapısından ötürü sürekli olarak düşük şiddetli bir kasılma yaşar.
Bu iki sebep, dairesel kas hücrelerini birbirlerine yaklaştırır ve bombeli cepler görüntüsü oluşmasına öncülük eder. Bombeli ve birbirinden ayrı gibi görünen her bir yapıya haustra adı verilir.
GÖRSEL Taeniae coli ve haustralar
Haustralarda segmentasyon benzeri kasılmalar gerçekleşir ancak bu bağırsaktaki kütlenin ilerlemesini sağlamaz. Peristaltis benzeri kasılma kolonda günde 3-4 kere gerçekleşir. Bu kasılmayı tetikleyen şey mideye gıda girişi yani yeni öğün tüketimidir (gastrokolik refleks).
Kalın bağırsakta bulunan bakteriyel mikrobiyota 1000'den fazla bakteri türünden oluşur. Bu bakteriler sindirilemeyen karbonhidratları fermente ederek onlardan kısa zincirli yağ asitleri elde etmemizi sağlarlar. Bu süreçte çeşitli gazlar da oluşur.
Sindirilemeyen karbonhidratlardan farklı olarak mikrobiyota sayesinde B grubu vitaminleri ve K vitaminini sentezleyebiliyor ve ememebiliypruz. Diyetle alımı genelde yetersiz olan K vitamini hem kan pıhtılaşma fonksiyonu için çok kritiktir hem de kemik sağlığında rol alır.
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.