Proteinlerin sindirimi, mideye ulaştıklarında başlar. Mide, proteinlerin sindirimi için hidroklorik asit (HCl) salgılar. Bu asit, midenin pH değerini 3'ün altına düşürerek proteinlerin "denatüre" olmasına sebep olur.
Denatüre olan proteinler fonksiyonel yapılarını kaybeder. Ancak, HCl sadece hidrojen bağlarını, hidrofobik etkileşimleri ve disülfit köprülerini yıkar; peptid bağlarını yıkamaz. Protein sindirilmemiş ancak uzun aminoasit zinciri haline gelmiştir.
GÖRSEL Protein denatürasyonu
Pepsin, "pepsinojen" adı verilen inaktif formda salgılanır ve HCl ile aktifleşerek "pepsin" haline gelir. Oluşan pepsin, diğer pepsinojenleri de aktif pepsine dönüştürür. Pepsin, proteinleri daha kısa "polipeptid zincirlerine" parçalar. Bu süreç sonucunda az miktarda "oligopeptid ve serbest amino asit" de oluşur.
Mideden çıkan ve asidik yapıda olan kimus, duodenuma geçer. Bu aşamada, polipeptidler "sekretin ve kolesistokinin" hormonlarının salınımını uyarır.
GÖRSEL Pepsinojenin pepsine dönüşümü
Bu hormonlar pankreasın proteaz (protein sindirici enzimler) salgılamasına öncülük eder. Pankreastan salgılanan bu enzimler arasında "tripsinojen, kimotripsinojen, prokarboksipeptidaz A, B ve proelastaz" bulunur. Bu yapılar enzimlerin inaktif formlarıdır.
Duodenumda bulunan enterositler, "enteropeptidaz" salgılar. Enteropeptidaz enzimi tripsinojeni aktif form olan tripsine dönüştürür. "Tripsin", diğer pankreatik proteazları da aktif hale getirir. Bu enzimler, proteinlerin daha küçük peptidlere ve amino asitlere parçalanmasını sağlar.
GÖRSEL Enteropeptidaz aktivitesi
Sindirilmiş proteinler; amino asitler, dipeptidler ve tripeptidler olarak emilmeye hazır hale gelir. Diyetle alınan proteinlerin %67'si dipeptid ve tripeptid formunda, %33'ü ise serbest amino asit olarak emilir. Emilim, aktif taşıma sistemleri aracılığıyla gerçekleşir ve bu sistemler, farklı amino asitlere farklı derecelerde ilgi gösterir.
"Esansiyel amino asitler", esansiyel olmayanlara göre daha hızlı emilir. En hızlı emilen amino asitler arasında "lösin, izolösin, valin ve metiyonin" bulunur. Di ve tripeptidler ise enterositler içinde, amino asitlere kadar parçalanır, bu süreci "peptid hidrolazlar" gerçekleştirir.
GÖRSEL Enterosite giriş ve çıkış
Enterositlerde bulunan aminoasitler aktif taşıma ve difüzyonla kapiller ağına geçer. Kan dolaşımına geçen amino asitlerin ilk durağı karaciğerdir. Karaciğer, amino asitlerin bir kısmını metabolize eder, kalan kısmını ise sistemik dolaşıma bırakır.
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.