NK Hücreleri
NK hücreleri aslında lenfosittir. Kandaki lenfositlerin %5-10'luk kısmını oluştururlar. Dalak, lenf nodları ve kemik iliğinde lokalize oldukları görülür.
NK hücreleri, B ve T hücrelerinden farklı olarak, spesifik olmayan saldırılar gerçekleştirir. Vücuda ait hücreleri yüzeylerindeki proteinler (MHC proteinleri) sayesinde tanır.
Hücre virüs ile enfekte olduğunda veya kanser hücresine dönüştüğünde membranındaki MHC proteinlerinde anormallik oluşur. NK hücreleri bu anormalliği algılar ve saldırı gerçekleştirerek zararlı hücreyi öldürür.
GÖRSEL NK hücresi saldırısı
Saldırı mekanizmasına bir göz atalım. NK hücresi hedef hücreye bağlanır. Bağlanma, NK hücresinde bulunan granüllerin salınmasını tetikler. Granüllerin içinde perforin adı verilen toksik bir madde depolanmaktadır.
"Perforinler" hedef hücrenin plazma membranına yerleşir ve sürekli açık olan kanallar oluşturur. Granüllerin bazılarında ise granzim adı verilen başka bir madde depolanır, bunlar perforinlerin oluşturduğu kanallardan hücre içine akar.
"Granzimler" hedef hücrenin enzimlerini parçalamaktan sorumlu protein yıkıcı enzimlerdir. Perforinlerin oluşturduğu deliklerden içeri girdiklerinde, enzimleri yıkarlar ve programlanmış hücre ölümüne sebep olurlar. Ölü hücre kalıntısı makrofaj tarafından kaldırılır.
GÖRSEL Ölü hücre ve makrofaj faaliyeti
Kompleman Sistem
Kompleman sistem, kanda dolaşan plazma proteinleri ailesinden oluşur. Bu proteinler karaciğerde üretilir ve kanda inaktif formda gezerler. Bir patojenin varlığı durumunda ise aktif forma geçerler.
Kompleman proteinler büyük C harfi ve bir sayı (C9) ile ifade edilir. Bazılarında ise sayıdan sonra küçük a veya b harfi olur (C5b). Proteinlerden birinin aktifleşmesi zincirleme reaksiyonla bir sonrakini aktifleştirir böylece bütün sistem aktifleşir.
Bu sistem 2 farklı şekilde aktifleşebilir. Vücutta üretilen antikor antijene bağlandığında oluşan antijen-antikor kompleksi kompleman sistemi aktifleştirir (klasik yol). Bazı kompleman proteinler mikroorganizmanın yüzeyinde bulunan (normalde insanda bulunmayan) polisakkaritlerle etkileşime girer ve aktifleşir (alternatif yol).
GÖRSEL Klasik yol kompleman aktivasyonu
C1 proteini aktifleştiğinde C2 ve C4 üzerinde etkiler yaratır. Bu ikili ise C3 proteiniyle etkileşime girer. Devamında C5 proteini de reaksiyonlara katılır ve alt birimlerine ayrışır (C5a ve C5b).
Alt birimlerden C5b diğer kompleman proteinlerle (C6-C9) birleşerek membran atak kompleksini (MAC) oluşturur. MAC, ozmotik iç akışa sebep olarak bakterinin ölümüne sebep olur (sitoliz).
GÖRSEL Membran atak kompleksi (MAC)
Kompleman sistemin savunmadaki tek etkisi sitoliz değildir. C3b proteini (C3 altbirimi) bakteri, virüs ve diğer patojenlerin yüzeyine bağlanarak onları etiketler (opsonizasyon). Opsonizasyon, nötrofil ve makrofajların patojenleri kolayca tanımasını ve yok etmesini kolaylaştıran kritik bir süreçtir.
Kininler ve histamin üretimi artırırlar. Nötrofil ve makrofajların ihtiyaç duyulan bölgeye hateketlenmesini sağlarlar. Bu sayede sayede iflamasyon sürecinin kuvvetlenmesine öncülük ederler.
GÖRSEL Opsonizasyon ve fagosit
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.