Hormonlarda sürekli sabit salım durumu yoktur. Bunun aksine, çok ince düzenlemeler mevcuttur. Bütün hormonların sekresyon oranı kendine özeldir ve komplekstir. Bu yazıda incelenecek başlıklar arasında negatif geribildirim, nöroendokrin refleks ve sirkadiyen ritimler var.
Negatif Gerbildirim
Bu işleyiş klima benzeri fonksiyon görür. Ortam belirli bir ısı değerine geldiğinde onu istenen seviyeye çekene kadar çalışır ve durur.
En basit örnek T4 ve TSH arasında gerçekleşir. Kandaki serbest T4 değeri azaldığında hipotalamustan TRH, buna yanıt olarak ön hipofizden TSH salgılanır, böylece de tiroid bezleri uyarılır.
GÖRSEL Adrenal medullanın sempatik uyarılması
Tirodi bezleri buna yanıt olarak T4 salgılar. Değer istenilen miktara ulaştığında TRH ve TSH üretimi negatif geribildirim ile durur. Bir hormonun üretilmesi kendi üretim uyarısını inhibe eder, buna "negatif geribildirim" denir.
Nöroendokrin Refleks
Bir endokrin bez sinir sistemi tarafından doğrudan uyarılıp hormon salımı gerçekleştirdiğinde buna "nöroendokrin refleks" adı verilir. Bir kaç örnek verelim.
GÖRSEL Adrenal medullanın sempatik uyarılması
Dehidrasyon ile kanın ozmolaritesi artar. Bu durum ozmoreseptörler tarafından algılanır. Ozmoreseptörler antidiüretik hormon (ADH) salgılanmasını tetikler, böylece su atımı azalır.
Tek seferde aşırı su içildiğinde de benzer bir nöroendokrin refleks gerçekleşir. Kan hacminin çok artmasıyla beraber damar duvarlarına baskı artar yani kan basıncı yükselir. Kalp ve arterlerde bulunan esneme reseptörleri ADH üretimini durdurur ve fazla suyun vücuttan uzaklaştırılması sağlanır.
Sirkadiyen Ritimler
Bitkiler de dahil olmak üzere her organizmanın 24 saatlik aydınlık-karanlık döngüsü bulunmaktadır. İnsanlarda gözün algıladığı ışık seviyesi hipotalamusta bulunan özel bir bölgeye suprakiazmatik nükleusa (SCN) iletilir.
Vücut ısımız ve plazma kortizol seviyemiz döngüsel olarak düzenlemeye sahiptir. Gece yarısına doğru hem kortizol hem de vücut ısımız neredeyse en düşük seviyelerine ulaşır, bu da bizi uykuya yönlendiren şeylerden biridir.
GÖRSEL Sirkadiyen ritim etkileri
SCN dolaylı olarak melatonin salgısını artırıp azaltır. Işık melatonin salgısını azaltırken, karanlık melatonin salgısını ciddi oranda yükseltir. SCN melatonin salgısıyla beraber biyolojik saatimizin düzenlenmesini sağlar ve diğer birçok hormonun salgısı bundan etkilenir.
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.