Enerji; kas kasılmaları gibi mekanik iş üretmek, canlılığı devam ettirebilmek için vücut ısısını korumak ve vücudumuzda gerçekleşmesi gereken bütün biyokimyasal faaliyetlerin yerine getirilmesi için şarttır. Bu yazımızda, besinlerden enerji elde etmemizi sağlayan tüm kimyasal reaksiyonları ifade eden enerji metabolizmasına giriş yapıyoruz.
Vücudumuza enerji sağlayabilmek için yemek yeriz. Tükettiğimiz gıdaların içerisinde makro besinler (protein, karbonhidrat ve yağ) bulunur. Makro besinler yapılarında kimyasal enerji barındırır. Vücudumuz bu makro besinleri metabolize ederek yüksek enerjili bir bileşik elde eder. Canlılığın devam etmesi için gerekli olan yüksek enerjili bu molekülün ismi: Adenozin Trifosfat (ATP).
GÖRSEL - Adenozin trifosfatın (ATP) yapısı
İnsan vücudunda fiziksel aktiviteyle üretilen bütün mekanik işler sürekli olarak ATP tedariğine ihtiyaç duyar. Bu yüzden sürekli olarak ATP üretilir ve üretilen ATP kasların içerisinde az bir miktar da olsa depolanır.
Depolanan miktar sayesinde kaslara gelen herhangi bir uyarıya anında cevap oluşturulabilir, böylece hareket etmeden önce hareket için gerekli olan ATP'nin oluşturulmasını beklemek zorunda değiliz. Ancak depo ATP miktarı o kadar az ki; kaslarımızda bulunan tek enerji kaynağı ATP depoları olsaydı maksimum şiddetli bir fiziksel aktivite yalnızca 2 saniye kadar devam ettirilebilirdi.
GÖRSEL - ATP hidrolizi ve serbest kalan enerji
Fiziksel aktivite çok hızlı bir şekilde gerçekleştirilse bile birkaç saniyeden daha uzun süre boyunca devam ettirilebiliyor, bunu biliyoruz. Bu durumda ATP'nin hızlıca üretiminden ya da yenilenmesinden sorumlu sistemler söz konusu olmalıdır, bu düşüncede haklısınız.
Bu sistemler, farklı kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesiyle ATP elde ederler. Kimi reaksiyonun gerçekleşebilmesi için oksijen gerekirken kimi için oksijen gerekli değildir. O sebepten ötürü de enerji sistemleri, en temelde, oksijen kullanma ve kullanmama bakımından ikiye ayrılır.
ATP üretimi için oksijenin varlığına ihtiyaç duyan sistem aerobik sistemdir. Bu sistemin reaksiyonları kas hücresinin içerisinde bulunan mitokondrilerde gerçekleşir. Anaerobik sistem reaksiyonları ise kas hücresinin sarkoplazmasında gerçekleşir çünkü oksijene ihtiyaç duymazlar. Anaerobik olarak işleyen iki farklı sistem bulunur: Kreatin Fosfat (PCr) ve Anaerobik Glikoliz.
GÖRSEL - Koşu hızları ve mesafelere göre baskın enerji sistemleri
Sonuç olarak vücudumuzda devamlı ATP harcanması ve üretilmesi söz konusudur. Enerji harcanması bazen yüksek bazen de düşük seviyededir. Bu hızlı ve yavaş ihtiyaçları karşılamak için de farklı enerji sistemleri bulunmaktadır. Aerobik sistem oksijenin varlığından yararlanarak ATP üretimi sağlar. Anaerobik sistem; PCr ve Glikoliz olmak üzere ikiye ayrılır.
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.
