Hücre içi ADP ve P artışı bütün enerji sistemleri için uyarıcı etki gösterir, bunu çok net şekilde öğrendiniz. Şimdi ise çeşitli durumlardan farklı egzersizleri gerçekleştirmenin hangi sistemleri nasıl etkilediğini öğreneceksiniz.
Durur pozisyondan 20 adımlık yürüyüşe
Durur pozisyondan 20 adımlık bir yürüyüş yaptığınızı farz edelim. İlk adımda gerçekleşen ATP hidroliziyle beraber ürettiğiniz ADP ve Pi moleküleri bütün sistemleri aktif eder. Durur pozisyondaki solunum ve nabzınız yürüyüş için yeterli değildir. O sebeple anaerobik sistemler hareketi sağlayacaktır. Glikolizin yüksek oranda çalışması için gerekli olan AMP üretimi henüz gerçekleşmez çünkü 20 adımlık yürüyüş PCr depolarını ciddi oranda tüketmez.
Öyleyse, oturur pozisyondan yürümeye başlamak PCr depoları sayesinde gerçekleşen bir eylemdir.
Durur pozisyondan 20 dakikalık koşuya
Durur pozisyondan 20 dakikalık bir koşu yapmak için ilk adımları attınız. Attığınız ilk adımlarla beraber ADP ve Pi üretimi de arttı yani bütün sistemlerin aktivitesi sağlandı. Ancak ilk adımlarda glikoliz tamamen aktifleşmedi çünkü AMP üretimi yok, aerobik sistem en yüksek çalışma hızına ulaşmadı çünkü kas içi oksijen miktarı düşük ve yavaşça artıyor.
Maksimum şiddetli bir egzersiz olmadığı için PCr depoları egzersize 10 saniyeden daha uzun katkı sağlar ve glikolizin çok yüksek oranda çalışması gerekmez. Ancak işleyen glikoliz ve oksijenin yavaş yavaş artmasından ötürü laktat üretimi az miktarda da olsa gerçekleşir.
Devam eden süreçte artan oksijen alımıyla artık steady-state'e ulaşırsınız ve PCr kullanımı tamamen durur. Bu noktada glikoliz yüksek oranda aerobik (pirüvattan Asetil-KoA), ve düşük oranda anaerobik (pirüvattan Laktat) olarak devam eder. Glukoza ek olarak, serbest yağ asitleri beta-oksidasyonla Krebs ve ETC'ye substrat sağlayarak glikolizin yanında ATP resentezine katkı sağlar.
Durur pozisyondan 20 dakikalık koşunun ilk dakikaları anaerobiktir ancak devam eden süreçte steady-state'e ulaşılır ve böylece aerobik sistemler baskın hale gelir.
Durur pozisyondan 200 metrelik sprinte
Bu pozisyondan başlayarak attığınız ilk adımların kuvveti çok yüksek olur. Bu yüzden önceki durumlara kıyasla daha çok ATP harcarsınız. ADP ve Pi birikimi daha çok olacağı için PCr sistem depoları 6-10 saniyede kas için enerji sağlayamaz duruma gelecektir. 6-10 saniye steady-state'e geçmek için yeterli bir süre değildir. PCr deposunun azalması miyokinaz reaksiyonunu tetikler ve böylece glikoliz yüksek oranda çalışmaya başlar.
Glikolizin ortamdaki oksijen azlığında ciddi oranda işlemesi yüksek miktarda laktat ve (ATP harcanmasından ötürü) hidrojen birikimine sebep olur. Yaklaşık 20 saniye süren maksimum şiddetli sprintin son saniyesine kadar oksijen alımı yavaş yavaş artmaya devam eder. Bu yüzden 100 metrelik koşuya kıyasla aerobik katkı daha fazla olacaktır. Yine de aerobik sistem baskın hale gelemez.
İlk 60-70 metrede PCr deposu ciddi oranda azalır. Oksijen tedariği yeterince hızlı sağlanmadığından aerobik sistem yüksek oranda ATP resentezi sağlayamaz. Oksijen yokluğu ve PCr deposunun azlığı söz konusu olduğunda laktat üretimi sayesinde glikolizin devam etmesi, glikolitik sistemden ATP resentezi sağlanır.
Glikolitik sistem, PCr deposunun azalmasına ve yeterli oksijenin bulunmamasına rağmen laktat üretimi sayesinde işleyişini devam ettirir. 200 metrelik sprintin tamamlanmasını sağlar.
Sonuç olarak, aerobik sistem her zaman baskındır ancak sistem aktivitesinin artması oksijen alımına bağlıdır. Oksijen alımı yavaş arttığından ötürü aerobik sistem aktivitesi de yavaş artar. Temposu yükselen hareketler için en hızlı ve anaerobik olan PCr enerji sistemi kullanılır. Egzersiz, PCr deposunu azaltacak uzunlukta ve şiddette bir egzersiz ise glikoliz baskın olacaktır. Egzersiz, oksijen alımının yükselmesini sağlayacak sürede ve sonrasında aynı tempoda devam ediyorsa ise aerobik sistem baskın olacaktır.
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.
