Beyincik, beyinden sonra en büyük beyin bölgesidir ve toplam beyin ağırlığının yaklaşık %10-11’ini oluşturmasına rağmen, beynin nöronlarının neredeyse yarısını barındırır. Beyin sapının arkasında, beynin alt kısmında yer alır ve beyinden transvers fissür ile ayrılmıştır.
Beyincik, yüzeyi çok sayıda kıvrımlı gri maddeden oluşan bir yapıdır. Bu kıvrımlar, daha fazla serebellar nükleusun bölgeye sığmasını sağlayarak beyin işlevlerini destekler. Hareket koordinasyonu, denge, duruş ve bilişsel işlevler açısından hayati bir rol oynar.
GÖRSEL Serebellumun konumu
Serebellumun Yapısı
Beyincik, iki yarım küreye (hemisfere) ayrılmış simetrik bir yapıdır ve merkezinde vermis adı verilen bir bağlantı noktası bulunur. Ön, arka ve flokülonodüler lob olmak üzere 3 lobtan oluşur. Ön ve arka lob istem dışı kas hareketlerini kontrol eder. Flokülonodüler lob ise dengeyi ve vücut duruşunu sağlamada görev alır.
Beyinciğin dış korteksi, folia adı verilen ince kıvrımlı yapılardan oluşan gri madde içerir. Gri maddenin altına ise arbor vitae isimli beyaz madde bulunur. Bu yapı dallanmış bir ağaç görünümüne sahiptir. Beyaz maddenin daha derin kısımlarında ise serebellar nükleuslar yer alır.
Serebellum beyin sapı yapısına üç çift sinir lifi demeti (peduncles) ile bağlanır (üst, orta ve alt). Üst bağlantı, serebellumun hareket ile ilişkili geri bildirimini talamus aracılığıyla motor kortekse göndermesini sağlar. Orta bağlantı, ponstan bilgi alır, motor merkezerlerden ponsa iletilen bilgileri alır.
GÖRSEL Loblar ve bağlantılar (peduncles)
Alt bağlantı serebellum ile medulla iletişimini sağlar. Proprioseptörlerden ve vestibüler sistemden gelen bilgileri serebelluma iletir. Serebellumdan çıkan motor iletileri ise vestibüler sisteme ve retiküler formasyona ileterek dengeyi, koordinasyonu ve harekete katkı sağlar.
Koordinasyon ve Denge
Serebellum, hareketlerin net, akıcı ve uyumlu bir şekilde gerçekleştirilmesinden sorumlu beyin yapısıdır. Ayrıca, denge ve vücut duruşunun korunmasını da sağlar. Serebellumun hedefe yönelik hareket oluşumunu nasıl sağladığını 4 adımlık sürece bakarak görelim.
1) Beyindeki birçok yapıda oluşan ancak motor kortekste üretilen son hareket planlarını alır.
2) Proprioseptörlerden, vestibüler sistemden ve görsel girdilerden gelen bilgileri kullanarak vücut pozisyonunu analiz eder.
3) Gerekli kas gücü ve kuvvetini, hareket yönünü ve zamanlayı hesaplar.
4) Son olarak, planı ve ortaya çıkan hareketi kıyaslayarak gerekli düzeltmeye dair geri bildirimi motor kortekse iletir.
GÖRSEL Motor korteks ve serebellum iletişimi
Motor becerilere ek olarak, serebellumun bilişsel süreçlere de katkı sağladığı son dönemlerde gösterilmiştir. Öğrenme ve problem çözme, dil işleme ve konuşma kontrolü, duyguları düzenlenme ve ödül beklentilerine verilen tepki gibi süreçlerle bağlantılı olduğu bulunmuştur.
Sonuç olarak,
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.