İnsan vücudunda ve diyetinde en çok bulunan lipid türü trigliseritler ya da triaçilgliserollerdir (TAG).
TAG, bir gliserol ve üç yağ asidi molekülünün dehidrasyon sentezi reaksiyonuyla bağlanması sonucu oluşurlar. Her bir yağ asidinin gliserol molekülünün bir karbon atomuyla ester bağı yapmasıyla bu olay gerçekleşir.
GÖRSEL Trigliserit (TAG) sentezi (gliserol + 3 yağ asidi)
Ester bağlarının oluşumu sırasında su molekülü açığa çıkar. Tam tersi reaksiyon yani hidroliz reaksiyonu gerçekleştiğinde ise yağ asitleri gliserolden koparılır, 1 gliserol ve 3 serbest yağ asidi açığa çıkmış olur. Trigliseritlerin yıkıldığı bu olayı ifade etmek için kullanılan özel bir kelime bulunur, lipoliz.
Trigliseritler, oda sıcaklığındayken katı veya sıvı halde olabilirler. Oda sıcaklığında akışkan olmayan yağları katı yağ, tam tersi yani akışkan olan yağları ise sıvı yağ olarak isimlendiriyoruz.
Katı yağın yapısındaki yağ asitleri çoğunlukla doymuştur. Bu yağ asitlerinin hidrokarbon zincirlerinde çift bağ bulunmadığı için (mikroskobik boyutta) birbirlerine çok yakın durup sıkı bir form oluştururlar. Bu yüzden oda sıcaklığında katı bir forma bürünürler. Tereyağı, peynir, kırmızı ette bulunan yağ buna örnektir.
Sıvı yağ ise oda sıcaklığında sıvı formunu koruyan trigliserittir. TAG'de bulunan yağ asitlerinin çoğunluğu doymamış yağ asidi ise moleküller birbirinden uzak durur ve böylece sıvı diye nitelendirdiğimiz akışkan bir yapı oluştururlar.
Tekli doymamış sıvı yağlar çoğunlukla tekli doymamış yağ asitlerine sahip trigliseritleri yapısında barındırır (örn. zeytinyağı, yer fıstığı yağı, kanola yağı). Çoklu doymamış sıvı yağlar ise çoklu doymamış yağ asitlerine sahip trigliseritleri yapılarında barındırırlar (örn. mısır yağı, ayçiçek yağı, balık yağı).
GÖRSEL Doymuş ve doymamış yağ asitli iki TAG
Trigliseritler vücudumuzda adipoz dokuda (deri altı yağ) depolanır ve bu depo için bir sınır bulunmamaktadır. Gram başı hesap yapıldığında trigliseritler hem proteinler hem de karbonhidratlara kıyasla iki (2) kattan daha fazla enerji sağlar. Diyet ile alınan fazlalık makro besinlerin (protein, yağ, karbonhidrat) tamamının kaderi aynıdır. Adipoz dokuda trigliserit olarak depolanırlar. Depolanan trigliseritler enerji sağlamak amacıyla kullanıldığı gibi organlara ve vücudun diğer dokularına yalıtım ve koruma sağlamaktan da görevlidir.
Sonuç olarak, trigliseritler insan vücudunda en çok bulunan lipid türüdür. 3 yağ asidinin gliserole ester bağıyla bağlanması sonucu oluşur. TAG'ler adipoz dokuda (deri altı yağ) depolanır; enerji verme, yalıtım ve koruma sağlama gibi görevleri bulunur. TAG'lerin yıkılmasına lipoliz adı verilir. Lipoliz sonucu serbest kalan yağ asitleri enerji ihtiyaç duyan bölgelere (kaslara) giderek beta-oksidasyona uğrar. Diyetle alınan fazlalık makrob esinlerin tamamı adipoz dokuda TAG olarak depolanacaktır.
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
