Kalbin İletim Sistemi

sspsyonetim
27 Oca 2024
3 dakikada okunur

Güncelleme tarihi: 18 Kas

Kalbiniz gün boyunca hiç durmadan çalışan olağanüstü bir pompadır ve bu pompanın ritmi tamamen özel bir elektriksel düzenle yönetilir. Bu düzen o kadar hassastır ki, siz uyurken bile kalp her atımını dakikada yaklaşık 70 kez, günde ise 100.000’den fazla tekrar eder. Bu istikrarlı ritmin temeli, kardiyak iletim sisteminin oluşturduğu koordineli elektriksel akıştır.

Kalbin duvarlarının büyük kısmını oluşturan miyokardiyum, ritmik olarak uyarılabilen kardiyak kas hücrelerinden meydana gelir. Bu hücreler iskelet kaslarından farklıdır; kendi elektriksel uyarılarını oluşturabilen özelleşmiş pacemaker hücrelerine sahiptir. Kalbin doğal ritmini başlatan ilk merkez ise sağ atriyumda yer alan sinoatriyal (SA) düğümdür.

GÖRSEL Odacıklar, kapakçıklar ve septum

SA düğüm, kalbin fizyolojik ritminden sorumlu “birincil pacemaker” olarak görev yapar. İçindeki özelleşmiş hücreler, sinir sisteminden bağımsız biçimde düzenli aralıklarla depolarize olur ve kalbin tempo oluşturucusu hâline gelir. Bu yüzden kalp istemli biçimde hızlandırılamaz; ancak sempatik ve parasempatik sinir sistemi aktivitesi SA düğümün frekansını değiştirerek talebe uygun bir ayarlama yapabilir.

SA düğümde üretilen uyarı önce sağ atriyuma, ardından özel iletim yolları sayesinde sol atriyuma yayılır. Bu yayılım oldukça hızlı gerçekleştiği için her iki atriyum neredeyse eş zamanlı kasılır ve içlerindeki kanı ventriküllere doğru verimli biçimde aktarır. Atriyumların senkron kasılması, ventriküler dolumu optimize eden temel mekanizmalardan biridir.

GÖRSEL Kardiyak iletim sistemi 1

Elektriksel uyarı atriyumlardan ventriküllere geçmeden önce atriyoventriküler (AV) düğümde kısa bir gecikmeye uğrar. Bu gecikme hayati öneme sahiptir çünkü atriyumların tüm kanı ventriküllere aktarmasına zaman tanır. Eğer bu bekleme olmasaydı ventriküller erken kasılır, dolum miktarı azalır ve kalbin pompalama verimi düşerdi.

AV düğümden geçen elektriksel sinyal, His demeti olarak bilinen atriyoventriküler demet aracılığıyla aşağı doğru ilerler. Bu demet daha sonra sağ ve sol dal olarak iki kola ayrılarak ventriküllerin geniş yüzeyine eş zamanlı uyarı iletir. Bu ayrım, sağ ve sol ventriküllerin senkron kasılması için zorunludur ve pompalama işlevinin temelini oluşturur.

Ventriküler iletimin en hızlı gerçekleştiği kısım ise subendokardiyal iletim ağıdır. Önceden Purkinje lifleri olarak adlandırılan bu lifler oldukça geniş çaplıdır ve elektriksel sinyali çok yüksek hızla iletebilir. Böylece ventriküllerin her bölgesine neredeyse aynı anda depolarizasyon ulaşır ve güçlü, koordineli bir kasılma yanıtı ortaya çıkar.

GÖRSEL Kardiyak iletim sistemi 2

Bu karmaşık sistem sayesinde kalp kanı önce atriyumlardan ventriküllere, ardından ventriküllerden pulmoner ve sistemik dolaşıma verimli şekilde yönlendirir. İletim hızındaki küçük değişimler bile kalp debisini ciddi biçimde etkiler. Bu nedenle iletim sistemi, kardiyovasküler fizyolojinin en hassas düzenleyici mekanizmalarından biridir.

İletim sisteminin bu hassas yapısı, hem dinlenme hâlinde hem de egzersiz sırasında kalbin ihtiyaçlara göre hız ayarlayabilmesini sağlar. Egzersiz esnasında sempatik sistem SA düğümün hızını artırırken, iletim yolları da daha hızlı sinyal iletecek biçimde etkilenir. Böylece artan metabolik talep karşılanır ve dokular yeterli oksijene ulaşır.

İletim sistemi, yalnızca ritmi başlatan bir yapı değildir; aynı zamanda kasılmanın zamanlamasını optimize ederek kalbin pompa gücünü en yüksek seviyede tutan biyolojik bir koordinasyon merkezidir. Bu nedenle kalbin elektriksel işleyişi, kardiyak döngünün anlaşılması için temel bir alt yapıdır.

Sonuç olarak,

Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.