Kanın kalpten pulmoner veya sistemik dolaşıma fırlatılabilmesi için kalbe öncelikle vücuttan kalbe ulaşması gerekir. Vücuttan dolaşıp kalbe dönen kana venöz dönüş adı verilir. Bu yazımızda venöz dönüşü etkileyen faktörleri anlattık.
Arteriyollerden sonra kapiller yatağa giren ve devamında venüllerden venlere akan kanın basıncı çok düşer. Basıncın çok düşmesi demek kanın kalbe doğru aktığını ancak çok yavaş ilerlediğini ifade eder.
Egzersiz esnasında atım hacmini, atım hızını, kardiyak çıktıyı ve dolayısıyla dokuya ulaştırılan kan miktarını artırabilmek için venöz dönüşün artması gerekir. Bu noktada etkili faktörler arasında venokonstriksiyon, kas pompası ve respiratuvar pompa var. Tek tek inceleyelim.
Venokonstriksiyon
%64'lük kan rezervini taşıyan venlerin yapısında arterler kadar kalın kas bulunmaz. Sempatik uyarılma neticesinde venlerin yapısında bulunan kasların kasılmasıyla venokonstriksiyon sağlanır. Ancak venlerin ince kas yapısından ötürü venokonstriksiyon venöz dönüşü artırmada çok etkili değildir.
GÖRSEL - Venlerdeki ince kas yapısı ve valf
Kas Pompası
Venlerin yapısında bulunan valfler ya da kapakçıklar kanın tek yönlü akışına izin verir, yani kan yalnıCa kalbe doğru akabilir. Kasların ritmik olarak kasılıp-gevşemesi venleri sıkıştırarak içlerindeki kanı tek yönlü harekete zorlar, buna kas pompası denir.
Koşu gibi bir aktivitede kaslar sürekli olarak kasılıp gevşer. Bu kasılıp gevşeme olayı süt sağma benzeri bir etki ile venlerdeki kanı sürekli olarak yukarı iter. Kas pompası egzersizle atılan ilk adımlarda venöz dönüşü artırır, ve egzersiz boyunca devam eder.
GÖRSEL - Kas pompasının işleyişi
"Kas pompası egzersizin ilk adımlarıyla başlar ve egzersiz boyunca venöz dönüşe yardımcı olur."
Respiratuvar Pompa
Respiratuvar pompa, ekspirasyon esnasında artan ve inspirasyon esnasında azalan intratorasik basıncın venöz dönüşe desteğini ifade eder. İnspirasyon esnasında intratorasik basınç azalırken intra-abdominal basınç artar. Bu basınç farkı oluştuğunda abdominal bölgedeki venler sıkışır ve kan torasik bölgeye akar.
Ekspirasyon esnasında ise intratorasik basınç artarken intra-abdominal basıç azalır. Böylece torasik bölgedeki venler sıkışır ve içlerindeki kanı kalbe doğru iletirler. Abdominal bölge gevşediği için venler venüllerden gelen kanla dolar.
GÖRSEL - Diyafram ve respiratuvar pompa
"Respiratuvar pompa egzersizde sıklaşan ve derinleşen solunumdan ötürü venöz dönüşe daha çok katkı sağlar.
Sonuç olarak, venöz dönüşün artışına 3 faktör bulunur. Sempatik uyarılmay venokonstriksiyon, kasların kasılması kas pompası ve normal ventilasyon respiratuvar pompa sağlayarak venöz dönüş artar.
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.
SSPS - level up yourself
Bu ve sitemizde yer alan diğer yazılar SSPS spor ve sağlık bilimleri kütüphanesi kaynakları kullanılarak hazırlanmıştır.