Atomlar tek olarak bulunabileceği gibi aynı veya farklı tür atomlarla birlikte olarak da bulunabilir. Birlikte bulunan bu atomları bir arada tutan kuvvete kimyasal bağ denir. Kimyasal bağ, atomlar arası elektron paylaşımı veya elektron alış-verişi sonucu meydana gelir.
Örnek olarak su ve sofra tuzu moleküllerini verelim. Su molekülünde elektron paylaşımı ile kimyasal bağ kurulmuştur. Sofra tuzunun yapısına baktığımızda ise bir atomun elektron verdiğini diğerinin aldığını görürüz, yani oluşan artı-eksi yüklü parçacıkların birbirini çekmesiyle kimyasal bağ oluşmuştur.
GÖRSEL - Sofra tuzunun moleküler yapısı
Atomlar, kimyasal bağları en dış kabuklarındaki yani valans kabuğundaki elektron sayısına göre yapar. Valans kabuğunda 8 elektron bulunan bir atom kimyasal olarak kararlıdır ve normal şartlarda diğer atomlarla bağ kurmayacak demektir. Neonun, örnek olarak, valans kanuğunda 8 elektron bulunur bu yüzden diğer atomlarla bağ kurması çok da kolay değildir.
GÖRSEL - Oksijen gazı molekülü (oktet)
İnsan vücudunda bulunan ve biyolojik açıdan yüksek öneme sahip olan elementlerin valans kabuğunda 8 elektron bulunmaz. Bu yüzden belli şartlar sağlandığında iki veya daha fazla atom elektronlarını paylaşıp son katmanını 8'e tamamlamaya çalışır. 8'e tamamlayıp kimyasal anlamda kararlı hale geçme çabası oktet kuralı olarak bilinir.
Hidrojenin atom numarası 1'dir. Bu yüzden, yalnızca bir elektron ve bir protonu bulunur. Hidrojen için oktet değil dublet kuralı geçerlidir. İlk ve tek elektron katmanında 2 elektron olduğunda kararlı hale geçer.
GÖRSEL - Hidrojen gazı molekülü (dublet)
Oktet kuralı sayesinde atomların etkileşimleri öngörülebilirdir. Valans elektron dağılım şekli ne tür bir kimyasal bağ yapıldığını bize gösterir. Sonraki yazılarımızda iyonik bağlar, kovalent bağlar ve hidrojen bağları olmak üzere üç çeşit kimyasal bağı inceleyeceğiz.
Sonuç olarak, kimyasal bağlar atomları bir arada tutan kuvveti ifade etmek için kullanılır. Elektron paylaşımı veya elektron alış-verişi neticesinde oluşabilir. Valans kabuğuna bakarak bir atomun ne tür bir bağ kuracağı öngörülebilir. Valans kabuğunda 8 elektrona sahip olma çabası atomun yapısını kararlı hale getirir ve buna oktet kuralı denir. Hidrojen için ise bu kural dublet kuralıdır.
Konuya ilişkin bilginizi tamamlamak ve kendinize seviye atlatmak için önceki ve sonraki yazılara göz atmayı ihmal etmeyin. Linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz.